Besin paradoksu diyetlerinden sayılan Bitki Paradoksu Diyeti, popüler bir diyet kitabına dayanmaktadır. Temel ilkesi, genellikle bitkilerde bulunan bir anti-nutrient olan lektinlerden kaçınılması gerektiğidir çünkü lektinler kilo alımına, iltihaplanmaya ve kronik hastalığa neden olabilmektedir. Tabii lektin içeren tüm bitki kaynaklı besinlerin zararlı olduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır. Lektin içeren birçok gıda son derece besleyici özelliklere de sahiptir.
Bitki Paradoksu Diyetinin yaratıcısı kalp cerrahı ve doktor olan Steven Gundry tarafından “Bitki Paradoksu: Hastalık ve Kilo Almaya Neden Olan Sağlıklı Gıdalarda Gizli Tehlikeler” adlı kitapta bahsedilmiştir.
Besin paradoksunda yer alan pek çok bitkisel besinin lektin içerdiği doğru olsa da lektinlerin Dr.Gundry’ın önerdiği kadar zararlı olduğu teorisini destekleyen kanıtlar hâlâ araştırılmaktadır.
Peki lektin nedir? Lektin, birçok gıdada bulunan proteinlerdir. Daha çok tahıllar, baklagiller, domates ve patlıcan gibi sebzelerde bulunmaktadır. Bazı lektinler tehlikeli olsa da lektin içeren birçok gıda oldukça besleyicidir ve lif, protein, vitaminler, mineraller, antioksidanlarla doludur.
Bitki Paradoksu Diyetinin Avantajları
Besin paradoksu diyetlerinden Bitki Paradoksu Diyeti, insülin duyarlılığını ve sindirim sağlığını iyileştirmek gibi çeşitli faydalar sağlayabilmektedir. Bunlar arasında ise;
İnsülin duyarlılığına yardımcı olabilir: İnsülin, kan şekeri seviyesini düzenleyen bir hormondur. Şekerli yiyecekleri, tahılları ve nişastalı yiyecekleri sınırlamak, insülin duyarlılığınızı artırabilir. Bu durum, kilo alımı ve tip 2 diyabet, kalp hastalığı ve Alzheimer dâhil olmak üzere çeşitli kronik hastalıklarla ilişkilendirilir. Bu yiyecekleri diyetinizden çıkarmak, insülin duyarlılığını artırabilir, kilo alma ve kronik hastalık riskinizi azaltabilir.
Sindirim sağlığını artırabilir: Besin Paradoksu Diyetinin ve diğer lektinsiz diyetlerin en önemli faydalarından biri özellikle sindirim sorunları veya lektin duyarlılığı ile mücadele eden insanlar için daha iyi sindirim sağlığıdır. Herkes lektinlere duyarlı olmasa da bazı insanlar sebzelerindeki glüten veya lektinlere olumsuz tepkiler verebilmektedir. Lektin duyarlılığı olan kişiler lektin tükettiklerinde sindirim sistemi astarında hasar ve bağırsak bakterilerinde dengesizlikler yaşayabilirler. Bu durum yalnızca kabızlık veya ishal gibi sindirim sorunlarına yol açmaz. Aynı zamanda zayıflamış bağışıklık sistemi, bodur büyüme ve cilt rahatsızlıkları gibi komplikasyonlara da yol açabilir.
Bitki Paradoksu Diyetinin Olası Dezavantajları
Besin Paradoksu Diyetinin olası birkaç dezavantajı bulunmaktadır. Bunların başında aşırı gıda kısıtlamaları vardır.
Bitki paradoksu diyetinde baklagillerden tohumlara, patlıcandan bazı etlere kadar çok çeşitli yiyecekleri yasaklar. Aslında, bu yasaklı yiyeceklerin çoğu besleyicidir ve özellikle pişirildikten sonra nispeten az lektin içermektedir. Örneğin fasulye ve baklagiller protein, vitamin, mineral ve lif açısından oldukça zengindir. Lektinlerinin çoğu ise ıslatılarak ve pişirilerek uygun şekilde hazırlandığında nötralize edilebilmektedir.
Besin Paradoksu Diyeti Nasıl Yapılır?
Bitki Paradoksu Diyeti, lektin içeren gıdalardan kaçınmayı içerdiği için oldukça basittir. Bu yüzden besin paradoksu diyetinde yenilmesi ve kaçınılması gereken yiyecekler bulunmaktadır.
Yenilecek ve Kaçınılacak Yiyecekler
Bitki Paradoksu Diyeti kısıtlayıcı olmasına ve çok sayıda bitki besinini kesmesine rağmen bütün ve besleyici protein ve yağ kaynaklarını vurgular.
Yenilecek Yiyecekler
Proteinler: Otla beslenen hayvan etleri, merada yetiştirilen kümes hayvanları etleri, serbest dolaşan tavuk yumurtaları, doğada yakalanmış balıklar ve kenevir tofu veya kenevir protein tozu gibi kenevir ürünleri.
Nişastalar ve Tahıl İçermeyen Ürünler: Tatlı patates, yaban havucu ve paleo sargılar veya ekmekler.
Kuruyemiş ve Tohumlar: Macadamia fıstığı, ceviz, kenevir tohumu, susam ve fındık.
Meyveler: Avokado, çilek ve hindistancevizi.
Sebzeler: Mantar, brokoli, ıspanak, Brüksel lahanası, kuşkonmaz, bamya, havuç, turp, pancar, karalahana ve lahana.
Süt Ürünleri: Keçi sütü ve peyniri, organik ekşi krema, organik krem peynir.
Katı ve Sıvı Yağlar: Otla beslenen hayvandan alınan tereyağı, zeytinyağı, hindistancevizi ve avokado yağları.
Kaçınılması Gereken Yiyecekler
Bitki Paradoksu Diyetinde aşağıdakilerden kaçınılması önerilmektedir.
Proteinler: Soya ürünleri, tahıl veya soya ile beslenen hayvan etleri, çiftlik balıkları ve tüm fasulye ve baklagiller.
Tahıllar ve Nişastalar: Makarna, patates, kurabiye, kraker, hamur işleri, tam tahıllar, buğday, pirinç, yulaf, kinoa, arpa, mısır ve patlamış mısır.
Kuruyemiş ve Tohumlar: Ayçiçeği çekirdeği, kabak çekirdeği, chia tohumu, yer fıstığı ve kaju fıstığı.
Sebzeler: Salatalık, kabak, balkabağı, domates, dolmalık biber ve patlıcan.
Süt Ürünleri: Geleneksel süt ürünlerinin yanı sıra yoğurt, peyniri ve süzme peynir.
Katı ve Sıvı Yağlar: Sebze, soya fasulyesi, kanola, mısır, yer fıstığı ve ayçiçek yağları.
Besin Paradoksu Diyeti ile Kilo Verebilir miyim?
Bitki paradoksu diyetinde ya da hemen tüm diyetlerde kilo vermek istiyorsanız yediğinizden daha fazla kalori yakmalısınız. Buna kalori açığı denmektedir.
Besin paradoksu diyeti ile kilo verebilir miyim sorusuna cevap olarak ise özellikle ne Bitki Paradoksu Diyeti ne de 3 günlük detoks veya keto programları kilo vermeye yönelik değildir. Porsiyon kontrolü veya kalori sayma gibi herhangi bir kalori kısıtlama tekniği içermemektedirler.
