Clara Zetkin, 19. ve 20. yüzyılın belki de en önemli politik kadın figürlerinden biri. Hepimiz onun ismini 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nün fikir mimarı olarak duyduk. Ancak Zetkin, geçtiğimiz yüzyılın kadın hareketleri öncüsünden çok daha fazlası. O bir devrimci sosyalist, politikacı, düşünce insanı, yazar ve en önemlisi de çağının ötesinde bir kadın hakları savunucusu. Gelin hep beraber, bu mücadeleci ve özgürlüğe adanmış ruhun fikir dünyasını biraz olsun keşfetmeye çalışalım.
Clara Zetkin, tüm ömrünü davasına adamış bir eylemci, modern bir savaşçı.
Clara Zetkin kimdir?
Önceki soyadıyla Clara Eissner, 5 Temmuz 1857 Wiederau, Saksonya Krallığı’nda (Almanya Konfederasyonu) dünyaya geldi. Clara’nın babası bir okul müdürüydü. Leipzig Kız Öğretmen Yüksekokulu’nda öğrenim gören bu genç kadın, daha o yıllarda siyasi ilişkiler geliştirmeye başladı. Okulun yöneticiliğini yapan Auguste Schmidt, o dönemin ileri gelen kadın hakları savunucularından biriydi. Ve Clara’nın düşünce dünyasının biçimlenmesinde büyük rol oynadı. Öğrenciliği sırasında kurulan Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SDP) ile politika hayatına başladı.
Dönemin yaygın kadın hareketi, kadın ve erkeğin her alanda eşit haklara sahip olmasını savunuyordu. Ancak Clara’nın ideolojisi tüm bunların ötesindeydi ve asıl soruna odaklanıyordu. Ona göre, kadın-erkek eşitliğinin de ötesinde, değişmesi gereken; bu sistemin kendisiydi. Patriyarka ve burjuvazi devam ettiği sürece, bir kadının gerçek anlamda özgürleşebilmesi imkânsızdı. Zetkin, bu noktada, dönemin feministlerinden farklı bir yerde duruyordu. Ayrıca o, yalnızca kadın hareketinin değil, her türlü eşitliğin ve adaletin de savunucusuydu. İşçi ve emekçilerin haklarını büyük bir merhamet ve sabırla savunuyordu. Ayrıca onlara her türlü manevi desteği ve cesareti veren konuşmalar yapıyordu.
1880’li yılların büyük çoğunluğunu İsviçre ve Paris’te sürgünde geçirdi. Çünkü Almanya’da sosyalist hareket 1878’de yasaklandı. 1882 yılında sürgündeki Rus Sosyal Demokratlarından Ossip Zetkin’le beraber olmaya başladı. Çiftin iki erkek çocuğu oldu. Bu dönemde birçok makale yazdı. Özellikle kadın sorunları ve bu sorunlarla mücadele etmeye yönelik başkaldıran yayınlardı bunlar. Kendisinin de içinde bulunduğu, dönemin sosyalist çevrelerinde bile gözlemlediği eril düşünceye, erkek egemenliğine karşı isyan ediyordu yazılarında. Gizli yayınların dağıtımında da görev aldı. Bu esnada uluslararası sosyalist hareketin birçok önderiyle tanışmış oldu.
Almanya’ya Dönüş
1889 yılında II. Enternasyonal’in kuruluş kongresine katıldı. Daha sonra Almanya’ya döndü ve burada 1892-1917 yılları arasında Stuttgart’ta sosyalist eğilimli ‘Die Gleichheit’ (Eşitlik) adlı kadın gazetesini yayımladı. Bu arada, 1907’de uluslararası Sosyalist Kadınlar Kongresi’nin düzenleyicilerinden biri oldu. Vladimir İlyiç Lenin ve KDP’nin öncülerinden Rosa Luxemburg ile yakın dostluklar kurdu.
Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin, 1.Dünya Savaşı’na maddi destek vermesinin onaylanması üzerine, partisiyle fikir ayrılığına düşmeyi dahi göze aldı. Ardından, 1.Dünya Savaşı’na karşı çıkan ilk uluslararası kadın konferansını düzenledi.
1919’da yeni kurulan Alman Komünist Partisi’ne üye oldu. 1921’de Üçüncü Enternasyonal’in yürütme komitesine girdi. Bu yıllarda zamanının büyük bir kısmını Moskova’da geçirmeye başladı. V. İ. Lenin’in ölümüyle beraber, etkisini büyük ölçüde yitirdi.
İki çocuğunun babası ve hayat arkadaşı Ossip Zetkin’in 1889 yılında vefat etmesinden sonra, evlenmediği halde, sevgilisinin soyadını aldı. O günden sonra, kendisini hayata bağlayan tek şeyin çocukları ve uğruna tüm yaşamını feda ettiği sosyalist-devrimci kadın ve işçi hareketi olduğunu belirtmiştir.
1933 yılında ise, gene sürgün hayatı yaşadığı Rusya’da kalp krizi geçirerek vefat etti. Birbirlerine görünmeyen bir güçle bağlı olan kadınlara kolektif bir bilinç bırakarak…
