Eşek sütü binlerce yıldır kullanılan özel sütlerden biridir. Son zamanlarda özellikle Avrupa’nın bazı bölgelerinde, hem yeni yiyecek ve içecekleri denemek isteyen maceracı yemek meraklılarına hem de sağlık yararları olan doğal yiyecekler yemeyi hedefleyenlere hitap etmektedir. Bu yüzden de oldukça popüler bir süt hâline gelmiştir.
Bu yazımızda eşek sütünün faydalarını detaylıca işlemeye çalışacağız.
Eşek Sütünün Kullanım Alanları ve Faydaları
Eşekler, atları ve zebraları da içeren Equidae ailesine ait bir türdür. Tüm dünyada onlarca çeşit ehlileştirilmiş eşek ırkları yaşar ve diğer birçok memeli gibi jennies olarak bilinen dişi eşekler de binlerce yıldır sütleri için yetiştirilmektedir.
Eşek sütünün uzun bir tıbbi ve kozmetik kullanım geçmişi bulunmaktadır. Hatta Hipokrat eşek sütünü artrit, öksürük ve yaralar için bir tedavi olarak kullanmıştır. Kleopatra’nın da eşek sütü banyoları ile yumuşak, pürüzsüz cildini koruduğu rivayet edilmektedir. Antimikrobiyal özelliklere sahip olan eşek sütü, boğmaca gibi enfeksiyonların yanı sıra Afrika ve Hindistan’ın bazı bölgelerinde virüsler de dâhil olmak üzere bir halk ilacı tedavisi olarak kullanılır.
Eşek sütü içilir mi sorusu için ise cevap gayet basittir. İnek, keçi, koyun, manda ve deve gibi diğer süt hayvanlarından elde edilen sütlerle karşılaştırıldığında eşek sütü, anne sütüne en benzeyen olanıdır. Eşek sütü ilk olarak, 19. yüzyılda öksüz bebekleri beslemek için kullanılmıştır.
Çiğ eşek sütü genellikle eşek yetiştirilen çiftliklerde satılır. Eşek yetiştiriciliği popüler hale gelse de her bir eşek günde yaklaşık 4 bardak yani 1 litre kadar süt üretmektedir. Bu nedenle sütün bulunması zor olmaktadır ve özel bir ürün olarak kabul edilmektedir.
Eşek Sütü İçilir mi?
Besinsel olarak eşek sütü insan ve inek sütüne çok benzer. Protein ile birlikte vitamin ve mineral de sağlamaktadır.
Yağ oranı düşük olan eşek sütü dolayısıyla kaloride de düşüktür ve diğer sütlerden daha fazla D vitamini oranına sahiptir. Eşek sütündeki kalorilerin çoğu, laktoz formundaki karbonhidratlardan gelir.
Eşek sütünde bulunan proteinin çoğu, kazein ve peynir altı suyundan gelmektedir. Burada bilinmesi gereken en önemli hususlardan bir tanesi ise kazeinin, inek sütüne alerjisi olan çoğu insanın tepki gösterdiği protein türü olduğudur. Eşek sütü, kazein açısından düşük ve peynir altı suyu bakımından yüksek olması sayesinde de anne sütüne benzer.
Eşek Sütünün Faydaları
Eşek sütünün, sağladığı faydalar sayesinde oldukça tercih edilmeye başlanan bir süt olmaktadır. Özellikle alerjen dostu ve bağışıklığı artıran bir gıda olarak karşımıza çıkmaktadır. Peynir altı suyundan yaklaşık beş kat daha fazla kazein içeren inek sütündeki proteine kıyasla eşek sütündeki protein, kabaca eşit miktarda kazein ve peynir altı suyuna sahiptir.
Eşek sütünün, inek sütüne alerjisi olan ancak sütün sağladığı protein ve diğer besinlerden faydalanabilen herkes için bir artı olabilir.
Eşek sütünün faydalarını araştıran bir çalışmada, inek sütüne alerjisi olan 81 çocuğun hepsinin hiçbir olumsuz tepki göstermeden eşek sütünü içebildiği görülmüştür.
NOT: Yine de bilinen bir alerjiniz varsa eğer eşek sütünü denemeden önce doktorunuza danışmanızda fayda var. Eşek sütünün, inek sütünden daha az kazein içerirken, eser miktarda kazein bile bazı insanlarda anafilaksiye neden olabilir.
Eşek sütünün bir diğer önemli bileşeni ise laktozdur. Vücudunuzun güçlü kemikler için önemli olan kalsiyumu emmesine yardımcı olur. Eşek sütündeki diğer bileşikler de daha sağlıklı bir bağışıklık sistemini destekleyebilir. Bir laboratuvar çalışması, eşek sütünün bağışıklık sistemini uyaran proteinler olan sitokinlerin salınmasını teşvik etme yeteneğine sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca eşek sütünün, hücrelerin kan damarlarını genişletmeye yardımcı olan bir bileşik olan nitrik oksit üretmesine de neden olduğunu buldu. Nitrik oksit, kan damarlarınıza kan akışını iyileştirebilir ve bu da kan basıncınızı düşürür.
Eşek Sütünün Olumsuz Yönleri
Eşek sütünün en büyük dezavantajı fiyatı ve bulunabilirliğidir. Eşek sütünün, sınırlı üretilebildiği için pahalıdır ve dolayısıyla elde edilmesi zordur. Avrupa’da eşek sütünü toz hâlinde satan bazı büyük üreticiler vardır ancak nakliyesi pahalı olabilmektedir.
Bir diğer potansiyel dezavantaj ise çoğu küçük çiftliğin yalnızca çiğ eşek sütünün satması ve pastörize edilmemiş süt içmenin gıda kaynaklı hastalık riski taşımasıdır. Eşek sütünün antimikrobiyal özelliklere sahip olmasına ve testlerin genellikle zararlı patojen içermemesine rağmen, çiğ sütün bakteri veya diğer zararlı toksinler içermesi riski her zaman bulunmaktadır. Bu yüzden eşek sütünü sıvı veya toz hâlinde denemek istiyorsanız pastörize edilmiş olanı tercih etmenizde fayda vardır ya da içmeden önce çiğ sütü en az 72 °C’de ısıtın.
