Her yıl 27 Mart günü kutlanan ‘Dünya Tiyatro Günü’ nün tarihçesi nedir, hiç düşündünüz mü? Gelin sizinle tiyatro tarihinin yakın geçmişinde ufak bir gezintiye çıkalım.
Uluslararası Tiyatro Enstitüsü; yani dilimize çevrilmiş adıyla International Theatre Institute (ITI) 1948 yılında Prag’da kuruldu. Enstitü kurucuları; UNESCO Genel Direktörü Sir Julian Huxley ve İngiliz senarist, oyun ve roman yazarı John Boynton Priestley’dir. Enstitü’nün başlıca amaçlarından biri, sahne sanatlarına ve her türden sahne emekçisine dünya çapında destek vermektir.
Bilindiği üzere Birleşmiş Milletler, UNESCO’yu, 1946 yılında 2. Dünya Savaşı’nın yaralarını daha hızlı sarmak amacıyla kurdu. Savaş’ın yıkımlarından kurtulmanın en hızlı yolu; eğitim, bilim ve kültür-sanat çalışmalarına hız vermekti. Böylece toplumun her bireyi kendisini entelektüel olarak daha hızlı geliştirecekti. Aynı zamanda tüm dünya ortak ahlaki bir paydada buluşabilecekti. Çünkü yalnızca bu dayanışma ve bilginin ışığı sayesinde, bir başka Dünya Savaşı’nın çıkmasının önü kesilebilirdi.
Uluslararası Tiyatro Enstitüsü de UNESCO ile eş amaçları gütmektedir. Yani gücünü evrensel bir dayanışmadan alır. Ayrıca dünya çapında, tüm performans sanatçılarının haklarını korumayı hedefler. Ve her türlü sahne emekçisinin statülerini iyileştirmeyi önceler.
Kutlama Bildirisi Nedir?
Dünya Tiyatro Günü’nü ilk kez 1961 yılında Uluslararası Tiyatro Enstitüsü kutladı.
Dünyanın dört bir yanında bulunan enstitü merkezlerinin yanı sıra, her yıl yüzlerce amatör ve profesyonel tiyatro topluluğu, bu anlamlı günü kutlar.
Kutlama vesilesiyle çeşitli ulusal ve uluslararası tiyatro etkinlikleri düzenlenmektedir. Ayrıca birçok ülkede tiyatro oyunları, 27 Mart tarihinde ücretsiz olarak izleyicilerle buluşur.
Her yıl, uluslararası Tiyatro Enstitüsü, dünya çapında tanınan, sanatıyla ve duruşuyla dünyaya ilham veren bir isim belirler. Ortaklaşa belirlenen bu isim, tiyatro ve barış temalarına ilişkin düşüncelerini paylaştığı bir mesaj yayımlar. İşte bu evrensel mesaj, her yıl 27 Mart haftası tüm dünyayı dolaşır.
İlk Dünya Tiyatro Günü Mesajı 1962’de Fransız film yönetmeni ve yazar Jean Cocteau tarafından yazılmıştır.
O zamandan bu yana, her yıl 27 Mart’ta; ki bu tarih aynı zamanda Paris’teki 1962 “Uluslar Tiyatrosu” sezonunun açılış tarihidir; Dünya Tiyatro Günü çeşitli şekillerde Enstitü Merkezleri tarafından kutlanır. Kimi zaman bu mesajı, konservatuvar bahçelerinde öğrenciler okur. Bazen de usta tiyatrocular seslendirir bu bildiriyi. Kimi yerlerde, gösteri öncesi sanatçılar, sahnede seyircilere okur bu uluslararası mesajı. Bazen de yüzlerce günlük gazetede yayımlarlar. Anlayacağınız, profesyonel ya da amatör ayırt etmeksizin her türlü tiyatrocu, tiyatro sever, üniversiteler, akademiler, okullar bu mesajı elden ele dolaştırır.
Dünya Tiyatro Günü başlıca hedefleri Neler?
Tiyatroyu tüm biçimleriyle, tüm dünyaya tanıtmak.
Dünyanın dört bir yanında, insanlarda tiyatronun değerine dair farkındalık yaratmak.
Hükümetlerden devletin ileri gelen isimlerinden ve kanaat önderlerinden talep edilen şudur: Tiyatro sanatının tüm biçimlerine gereken önemin, değerin ve desteğin verilmesi . Yetkililerin, tiyatro topluluklarının çalışmalarını geniş ölçekte tanıtmalarını sağlaması.
Tiyatronun hatrına, tiyatronun her biçiminin keyfini çıkarmak.
Tiyatro sevincini başkalarıyla paylaşmak.
Günümüzde merkezi halen Paris’te bulunan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü’nün şu an dünya çapında 90’dan fazla merkezi bulunmaktadır.
Bu yıl Türkiye adına Dünya Tiyatro Mesajını, usta oyuncular Müjdat Gezen ve Metin Akpınar kaleme aldı.
2021 yılı Dünya Tiyatro Günü Evrensel Bildirgesi için tıklayınız.
